सरपंचा वैद्यकीय सहयता

सरपंच, ग्रामपंचायत आणि आरोग्य सेवा

परिचय:
ग्रामपंचायत आणि आरोग्य विभाग यांच्या एकत्रित प्रयत्नांद्वारे गावांमध्ये आरोग्य सेवा पोहोचवण्यासाठी विविध योजना व उपक्रम राबवले जातात. सरपंच गावाच्या आरोग्य व्यवस्थापनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

---

१. ग्रामपंचायतमार्फत आरोग्य सेवा

आरोग्य सेवा सुलभ करणे

• प्राथमिक आरोग्य केंद्र (PHC) व उपकेंद्रांच्या माध्यमातून सेवा पुरवणे

• लसीकरण कार्यक्रमांचे आयोजन

• आरोग्य शिक्षण व जनजागृती

स्वच्छता आणि आरोग्य व्यवस्थापन

• स्वच्छ पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था

• सार्वजनिक स्वच्छता मोहिमा

• सांडपाणी व कचरा व्यवस्थापन

आपत्कालीन आरोग्य सेवा

• रुग्णवाहिकेची उपलब्धता

• आकस्मिक आजार किंवा दुर्घटनेच्या वेळी तत्काळ मदत

• औषधांचा व डॉक्टरांचा तातडीने पुरवठा

---

२. जन आरोग्य समिती (Jan Arogya Samiti)

• ग्रामपंचायतमार्फत समितीची स्थापना

• लोकसहभागातून आरोग्य सेवा निर्णय

• आरोग्य समस्यांवर नियमित बैठक

---

३. सरपंचांची आरोग्यविषयक भूमिका आणि जबाबदाऱ्या

आरोग्यविषयक समस्या ओळखणे व उपाययोजना

• आजार पसरल्यास तत्काळ उपाययोजना

• आरोग्य कर्मचाऱ्यांशी समन्वय साधणे

आरोग्य शिक्षण व जनजागृती

• स्वच्छतेचे महत्त्व पटवून देणे

• लसीकरण, पोषण, स्त्री-पुरुष आरोग्य यावरील शिबिरे

आरोग्य सुविधांची मागणी व पुरवठा

• नवीन उपकेंद्र/PHC स्थापनेसाठी आरोग्य विभागाकडे प्रस्ताव

• वैद्यकीय कर्मचाऱ्यांची मागणी व नियुक्ती

ग्राम आरोग्य समितीचे कामकाज

• समितीच्या अध्यक्ष म्हणून नियोजन

• आरोग्य कामांवर देखरेख व आर्थिक व्यवस्थापन

---

४. ग्रामपंचायत आणि आरोग्य विभाग यांच्यातील समन्वय

नियोजन आणि अंमलबजावणी

• आरोग्य योजना व उपक्रमांचे संयुक्त नियोजन

• नियमित आढावा

माहितीची देवाणघेवाण

• आजारांचा आढावा, लसीकरण प्रगती

• आरोग्य अहवालांची देवाणघेवाण

प्रशिक्षण आणि क्षमतावृद्धी

• सरपंच व सदस्यांसाठी आरोग्यविषयक प्रशिक्षण

• आरोग्य कर्मचाऱ्यांना नवनवीन उपक्रमांची माहिती

---

निष्कर्ष:

सरपंच, ग्रामपंचायत आणि आरोग्य विभाग यांचे एकत्रित प्रयत्न गावातील आरोग्य सेवा सक्षम करतात. सरपंच, आरोग्यसेवकाच्या भूमिकेतून, आरोग्य सेवा पोहोचवण्याचे महत्त्वाचे कार्य करतात. आरोग्यदायी जीवनशैलीसाठी ग्रामस्थांना मार्गदर्शन करणे ही त्यांची महत्त्वपूर्ण जबाबदारी आहे.